- Ciri umum
- Taksonomi
- Habitat dan makanan
- Penghijrahan
- Kitaran hidup
- Dimorfisme seksual
- Pembiakan
- Telur
- Larva (ulat)
- Pupa (chrysalis)
- Dewasa (imago)
- Kepentingan
- Rujukan
Lepidoptera (Lepidoptera) adalah sekumpulan serangga terbang yang biasanya dikenali sebagai rama-rama, rama-rama, atau rama-rama. Serangga ini menunjukkan metamorfosis atau holometabolisme lengkap, di mana fasa telur, larva, anak anjing dan imago berlaku.
Ini adalah salah satu pesanan yang paling banyak, dengan lebih daripada 150,000 spesies yang dicirikan oleh warna sayap mereka yang mencolok. Tubuh dan sayapnya ditutupi oleh sisik kecil yang fungsinya adalah untuk mengudara trakea sayap, meniru dan membiaskan cahaya matahari.
Rama-rama keluarga Papilionidae (Papilio canadensis). Mdf, dari Wikimedia Commons
Orang dewasa Lepidopteran mempunyai keunikan mempunyai dua pasang sayap membran yang ditutupi oleh sisik halus. Alat oral dibentuk oleh rahang atas dan lubang tiup yang fleksibel yang memungkinkannya memakan nektar bunga.
Secara amnya, telur globular dengan permukaan berhias diletakkan di bahagian atas atau bahagian bawah daun. Larva mempunyai badan berbentuk silinder, dengan kaki palsu atau protopat dan kepala yang berkembang dengan baik dengan corong mulut yang mengunyah.
Pupae atau chrysalis adalah keadaan tidak bergerak, dalam fasa ini mereka tidak memberi makan dan mengalami metamorfosis sebelum dibebaskan. Orang dewasa muncul memecahkan penutup chrysalis, berumur pendek, masa yang diperlukan untuk mengabadikan spesies.
Pada peringkat pertanian, Lepidoptera mempengaruhi rantai pengeluaran, kerana spesies yang berlainan adalah perosak tanaman di peringkat larva mereka. Sebenarnya, larva dapat memberi makan dengan pelbagai cara, mengotori atau merosakkan akar, batang, daun dan buah-buahan dari pelbagai tanaman.
Ciri umum
Lepidopterans dicirikan oleh kepala globose yang berkembang dengan baik, dengan sepasang mata majemuk dan banyak ommatidia. Sebilangan spesies mempunyai dua ocelli, terletak di antara atau di mata kompaun.
Mereka mempunyai sepasang antena yang terletak di antara mata kompaun, dengan pelbagai saiz dan struktur, dengan sebilangan besar peranti. Setiap spesies dicirikan oleh jenis antena, yang berbentuk filorm, berbulu, pektinat, bipektinat, dipaku atau kapit.
Alat oral adalah jenis penyedut-menjilat, dengan proboscis atau batang yang boleh dilanjutkan dan tiub semangat dalaman yang memudahkan penyusuan. Di setiap sisi terdapat dua struktur sensitif yang disebut labial palps yang fungsinya adalah untuk memeriksa makanan.
Ketiga-tiga segmen toraks ditutupi oleh fibril atau rambut kecil, prothorax menjadi terkecil. Mesothorax mempunyai perkembangan dan ukuran yang lebih besar, dan merupakan tempat di mana organ pendengaran berada.
Perut mempunyai bentuk silinder atau kerucut, dibentuk oleh beberapa uromer dan sistem pembiakan terletak di hujung posterior. Betina mempunyai ovipositor dengan sekumpulan rambut yang mengeluarkan feromon seksual yang menjamin kawin antara spesies.
Seperti semua serangga, mereka mempunyai enam pasang kaki yang disisipkan di setiap segmen toraks. Mereka mempunyai lima segmen, taji atau epifisis dan sepasang kuku; ada yang mengalami kekalahan sepasang kaki pertama.
Mereka mempunyai sepasang sayap membran yang ditutupi oleh sisik kecil (250-700 mikron), melekat pada segmen toraks kedua dan ketiga. Sayap mempunyai warna khas mengikut spesies, sangat tahan dan fleksibel untuk dapat terbang.
Pewarnaan sayap ditentukan oleh cara sisik melintang di permukaannya. Warnanya berkisar dari cahaya dan terang hingga legap dan gelap, dan fungsinya adalah penyamaran, pertahanan atau pacaran.
Taksonomi
Perintah Lepidoptera milik kerajaan Animalia, filum Arthropoda, subphylum Hexápoda, kelas Insecta, infraclass Neoptera dan superorder Endopterygota. Lepidoptera terdiri daripada lebih daripada 120 keluarga, namun, keluarga dan spesies baru selalu dikecualikan, digabungkan atau dinamakan semula.
Pengelasan berdasarkan kepentingan pertanian adalah salah satu yang paling banyak digunakan. Dalam hal ini, urutan Lepidoptera merangkumi dua suborder: Homoneura, dengan urat yang sama, dan Heteroneura, dengan urat yang berbeza.
Di Homoneura pembahagian dan ukuran urat adalah sama pada kedua pasang sayap. Mereka adalah spesies primitif, dengan mulut mulut jenis kunyah sederhana, sayap dimasukkan melalui lobus, dan tanpa kepentingan pertanian.
Vena pembezaan adalah ciri Heteroneura dari segi ukuran dan bentuk, sepasang sayap pertama lebih besar daripada yang kedua. Rama-rama nokturnal dengan tabiat krepuskular (Bahagian Heterocera) dan yang diurnal (Bahagian Ropalocera) tergolong dalam suborder ini.
Keluarga utama Lepidoptera yang mempunyai kepentingan pertanian merangkumi: Crambidae, Cecidosidae, Cossidae, Erebidae, Gelechidae, Geometridae, Hesperiidae, Noctuidae, Nymphalidae, Papilionidae, Pieridae, Plutellidae, Pterophoridae, Pyralidae, Saturni, Satididae, Satidae
Habitat dan makanan
Spesies urutan Lepidoptera terdapat di hampir semua habitat di planet ini, dari kawasan pesisir hingga ke kawasan pergunungan, termasuk di kawasan bandar. Kelangsungan hidupnya ditentukan oleh faktor abiotik seperti ketinggian, garis lintang dan iklim, terutamanya suhu dan kelembapan.
Tingkah laku mereka sangat berubah-ubah, mencari spesies dengan tabiat berhijrah yang menempuh jarak jauh untuk mencari makanan atau pembiakan. Namun, ada spesies yang tidak aktif, yang membatasi kitaran hidupnya ke ruang berkurang atau tanaman tertentu, seperti perosak pertanian.
Lepidoptera memberi makan dengan menghisap nektar dan madu dari bunga, melalui semangat alat oral. Hanya spesies keluarga Micropterigidae yang mempunyai alat mulut kunyah, memakan serbuk sari atau struktur tanaman.
Mengenai larva atau ulat, mereka memakan semua bahan tanaman yang ada: akar, batang, daun, bunga dan buah-buahan. Sebilangan spesies adalah penambang, membentuk terowong di permukaan daun, dan spesies lain memakan tepung atau biji-bijian yang disimpan.
Sebilangan spesies, terutama pada waktu malam, tidak pernah makan, memperoleh tenaga mereka dari rizab yang disimpan di peringkat larva mereka. Di kawasan bermusim, spesies tertentu tidak aktif pada musim sejuk, membatasi makannya dan memanfaatkan rizab yang dikumpulkan sebagai ulat.
Penghijrahan
Lepidopteran, walaupun kerapuhan dan ukurannya, memiliki kemampuan untuk melakukan migrasi untuk memastikan kelangsungan hidup dan makanan mereka. Perubahan iklim adalah salah satu penyebab berlakunya penghijrahan, dalam beberapa kes adalah keperluan untuk mendirikan jajahan baru.
Rama-rama Monarch (Danaus archippus). Sumber: flickr.com
Beberapa keluarga Licénidos, Nyfalidos dan Pierídos, berhijrah ke dalam biotope asalnya, yang lain di luar biotope tanpa pernah kembali. Keluarga seperti Daniados berhijrah dari biotope asalnya, generasi seterusnya kembali ke tempat asal.
Di Amerika, kupu-kupu raja, Danaus plexippus, terkenal, yang berhijrah setiap tahun dari Caribbean ke Amerika Syarikat dan Kanada. Di Eropah, spesies Cynthia cardui bergerak dari Afrika Utara, melalui Selat Gibraltar ke utara.
Kapasiti penghijrahan mereka sangat mengejutkan.Ketika keadaan cuaca baik, koloni Danaus plexippus telah didirikan di Kepulauan Canary. Dalam kedua kes tersebut, setiap spesies setelah diberi makan dan diproses kembali, kembali ke tempat asalnya.
Kitaran hidup
Urutan Lepidoptera dicirikan oleh kitaran hidup yang sangat serba boleh, yang ditentukan oleh taksonomi dan keadaan persekitarannya. Faktor seperti suhu, kelembapan dan musim menentukan jangka hayat setiap individu, yang berkisar antara beberapa hari hingga bulan.
Sesungguhnya, serangga ini menunjukkan metamorfosis lengkap (holometabolism) di mana semua fasa berbeza sama sekali. Larva berbeza dengan orang dewasa dalam anatomi dan tabiat makan mereka, didahului oleh tahap tidak bergerak atau anak anjing.
Dimorfisme seksual
Beberapa spesies menunjukkan dimorfisme seksual yang ketara, kerana jantan mempunyai morfologi yang berbeza daripada betina. Sebenarnya, perbezaan saiz, warna dan penampilan sayap ini cenderung membingungkan setiap jantina sebagai spesies yang terpisah.
Dimorisme terutamanya dicerminkan di bahagian belakang sayap, begitu juga, betina lebih besar daripada jantan. Pengasingan geografi adalah faktor lain yang menghasilkan pembezaan intraspesifik, yang berasal dalam banyak kes subspesies baru.
Contoh polimorfisme berlaku pada beberapa spesies Licénidos, di mana variasi warna pada sayap diperhatikan. Umumnya bahagian atas sayap berwarna biru pada lelaki dan coklat pada wanita.
Pembiakan
Pembiakan Lepidoptera bersifat seksual, secara berkala oviparous. Sebagai serangga holometabolik, mereka melalui tahap telur, larva (ulat), pupa (chrysalis) dan dewasa (imago).
Telur
Telur adalah fasa pembiakan pertama Lepidoptera, yang bertanggungjawab melindungi perkembangan embrio sebelum menetas. Telur tersebut disimpan di dalam tanah dan di permukaan atau di bawah daun pelbagai jenis tumbuhan.
Telur Lepidoptera. Sumber: flickr.com
Penampilan dan warna telur adalah ciri khas setiap spesies, dengan ukuran 0,2 hingga 6 mm. Tempoh fasa embrio bergantung pada keadaan persekitaran yang baik untuk larva menetas.
Apabila telur sudah matang untuk menetas, telur cenderung transparan, dengan larva di dalamnya terlihat. Setelah larva menetas dari telur, dengan alat mulut kunyahnya, ia akan mulai berkembang, memakan sisa cengkerang.
Larva (ulat)
Larva pada saat menetas sekecil telur, kerana memberi makan mereka tumbuh secara eksponensial. Pada mulanya mereka memakan serpihan telur dan kemudian di daun, batang, bunga dan buah tanaman inang.
Ulat lepidoptera (Cucullia scrophulariae) Sumber: flickr.com
Objektif larva adalah memberi makan, menanam dan menyimpan tenaga yang diperlukan untuk fasa perkembangan seterusnya. Semasa fasa ini, larva menggantikan atau menumpahkan kulit yang melindunginya beberapa kali kerana peningkatan ukuran yang berterusan.
Fisiognomi larva ditentukan oleh genus dan spesies, menunjukkan kepelbagaian ukuran, warna, tekstur dan watak anatomi. Umumnya, ulat mempunyai kepala, toraks, dan perut.
Kepala yang dibezakan mempunyai dua mata sederhana, antena dan alat mulut kunyah, sangat aktif dalam melahap semua bahan tanaman di sekitarnya. Kerana mereka tidak memiliki mata yang pejam, mereka memiliki penglihatan yang terbatas dan lambat bergerak.
Sebenarnya, telur-telur itu dimasukkan ke dalam tanaman inang, sehingga mereka memenuhi tahap ini di satu tempat. Fasa larva tidak bertahan lama, oleh itu kegilaannya untuk mendapatkan makanan dalam jumlah yang banyak dengan cepat.
Pupa (chrysalis)
Fasa ini adalah yang paling penting dalam perkembangan Lepidoptera, di dalamnya berlaku metamorfosis sebenar. Dalam hal ini, ia bermula apabila larva atau ulat yang dikembangkan sepenuhnya menjadi tidak bergerak dan berhenti memakan makanan.
Chrysalis dari Lepidoptera. Sumber: pixabay.com
Untuk melakukan ini, setelah cukup tenaga, lemak dan protein terkumpul, ia memilih tempat terlindung untuk memulai fasa anak. Mengikut jenis spesies dan keadaan persekitaran, tahap ini berbeza dari segi perkembangan dan masa efektif.
Memilih laman web yang tepat, ulat menggantung terbalik melalui benang sutera, membentuk kepompong di antara daun atau dengan menenun jaring. Kepompong chrysalis mempunyai fungsi melindungi rama-rama sementara perubahan morfologi yang akan membentuk orang dewasa berlaku.
Tisu dan organ baru berkembang di dalam chrysalis, serta kaki, antena, dan sayap. Tahap ini mempunyai jangka masa yang berubah-ubah, boleh berlangsung beberapa minggu atau bulan, bergantung pada spesies dan keadaan persekitaran.
Dewasa (imago)
Selepas perubahan larva di dalam chrysalis, kupu-kupu dewasa muncul dari kepompong. Semasa pergi, sayap kelihatan kasar dan lemah, tetapi setelah beberapa minit mereka mengairi dan mengeras, mencapai ukuran akhir mereka.
Lepidoptera dewasa. Sumber: flickr.com
Orang dewasa rama-rama mempunyai fungsi untuk membiak dan memelihara spesies, memulakan proses pemilihan untuk mencari pasangan. Setiap genus dan spesies menentukan jangka masa fasa dewasa, berlangsung dari beberapa hari hingga beberapa bulan.
Persahabatan lelaki dan wanita ditentukan oleh kepak tertentu dan mengaktifkan deria bau. Selepas persenyawaan, betina bertelur beratus-ratus telur, memulakan kitaran hidup baru.
Kepentingan
Dari sudut pandang ekologi, lepidoptera mewakili peratusan tinggi keanekaragaman hayati ekosistem tempat mereka tinggal. Selain aktiviti pendebungaan mereka, makhluk hidup lain dapat berperilaku sebagai pemangsa atau menjadi sebahagian daripada rantai trofik.
Kehadiran spesies lepidoptera tertentu adalah bioindikator kewujudan spesies haiwan dan tumbuhan atau keadaan persekitaran tertentu. Memang, mereka bertindak sebagai perosak tanaman, sumber makanan dan menjadi mangsa musuh semula jadi.
Rama-rama rentan terhadap perubahan suhu, kelembapan, angin dan cahaya yang drastik, menjadi petunjuk transformasi antropik ekosistem. Selanjutnya, berkat hubungan lepidopteran-tanaman yang erat, keanekaragaman hayati mereka membolehkan kita memeriksa kepelbagaian tanaman pada permukaan tertentu.
Pada peringkat pertanian, beberapa spesies Lepidoptera adalah perosak pada tahap larva mereka, dan yang lain dapat digunakan untuk pengendalian biologi yang komprehensif. Pembiakan spesies Bombyx mori (Bombycidae) yang larva menenun kepompong sutera, telah digunakan untuk membuat kain sutera.
Rujukan
- Coronado Ricardo dan Márquez Antonio (1986) Pengantar Entomologi: Morfologi dan Taksonomi Serangga. Pengarang Limusa. ISBN 968-18-0066-4.
- Culin Joseph (2018) Lepidopteran. Dipulihkan di: britannica.com
- García-Barros, E., Romo, H., i Monteys, VS, Munguira, ML, Baixeras, J., Moreno, AV, & García, JLY (2015) Orden Lepidoptera. Majalah - LAUT, nº 65: 1–21. ISSN 2386-7183.
- Fraija Fernandez, N., & Fajardo Medina, PRU (2006). Pencirian fauna ordo Lepidoptera (Rhopalocera) di lima lokasi berbeza di dataran Colombia timur. Acta Biológica Colombiana, 11 (1).
- Urretabizkaya, N., Vasicek, A., & Saini, E. (2010). Serangga Berbahaya Kepentingan Agronomi I. Lepidoptera. Buenos Aires, Argentina: Institut Teknologi Pertanian Nasional.
- Zumbado, MA dan Azofeifa, D. (2018) Serangga Kepentingan Pertanian. Panduan Asas Entomologi. Heredia, Kosta Rika. Program Nasional Pertanian Organik (PNAO). 204 hlm.